Kitesurfen kan mensen die kanker hebben gehad, helpen omgaan met de psychologische gevolgen van hun ziekte, dat is de overtuiging van Kite4Life. We baseren deze overtuiging niet alleen op persoonlijke ervaringen, maar ook op wetenschappelijk onderzoek. Een kort overzicht van dat onderzoek geven we hieronder.
Door de grote vooruitgang in de behandeling van kanker en de verbeterde zorg voor patiënten, is er sprake van een gestage toename in het aantal overlevers van kanker.[1] Zo waren er op 1 januari 2017 in Nederland 579.781 mensen die in de laatste 10 jaar gediagnostiseerd werden met kanker en nog in leven waren.[2] Patiënten leven ook langer nadat de diagnose gesteld is.[3] Voor deze groeiende groep mensen die om moeten gaan met een diagnose en behandeling, is het optimaliseren van de kwaliteit van leven essentieel.
Een kankerdiagnose brengt vaak nadelige psychische en fysieke effecten met zich mee. Sommige hiervan worden veroorzaakt door de behandeling en andere door de emotionele effecten van de diagnose. Een studie naar jong volwassen (18-32 jaar oud) die als kind kanker hadden gehad, toonde aan dat bijna 16% van de onderzochte mensen last had van posttraumatische stressstoornis (PTSS).[4] De meerderheid gaf aan dat ze symptomen herbeleefden en ook last hadden van andere psychologische klachten, zoals gevoelens van verdriet en angst.[4] Kankergerelateerde vermoeidheid is een andere bekende bijwerking van de behandeling die 70 tot 100% van de patiënten treft.[5] Deze vermoeidheid kan grote gevolgen hebben, zowel fysiek, emotioneel en mentaal[6] en kan maanden tot zelfs jaren aanhouden na afloop van de behandeling. Dit kan grote invloed hebben op het dagelijks leven van patiënten en ze belemmeren bij hun dagelijkse activiteiten[7], maar ook grote consequenties hebben op sociaal en economisch vlak.[8] Vermoeidheid kan de kans op remissie of zelfs genezing belemmeren, door het effect dat het kan hebben op de bereidheid om verder te gaan met de behandeling.[9] Alle bovenstaande factoren betekenen dat overlevers van kanker vaak een lagere kwaliteit van leven hebben dan mensen zonder kanker.[4,10]
We weten allemaal dat sporten bevorderlijk is voor de gezondheid. Maar het is minder bekend dat het ook gunstig kan zijn voor mensen die een kankerbehandeling achter de rug hebben: sporten kan voor deze groep de negatieve gevolgen van de behandeling verkleinen en de kwaliteit van leven verbeteren.[11] Wetenschappers hebben ook aangetoond dat een betere kwaliteit van leven mogelijk samenhangt met een langere levensduur.[12] Een review studie uit 2012 bekeek het effect van sport op kwaliteit van leven en zaken gerelateerd aan levenskwaliteit, zoals vermoeidheid, angst en emotioneel welbevinden, onder mensen die hun kankerbehandeling hadden afgerond.[3] Deze studie, die 40 onderzoeken met in totaal 3694 deelnemers bekeek, liet zien dat het volgen van een sportprogramma de algemene levenskwaliteit verbeterde.[3] Sport kan ook de angst over kanker verminderen en een positief effect hebben op hoe men zijn of haar eigen lichaam ziet.[3] Bovendien kan sport helpen met het omgaan met emoties, seksualiteit, slaapproblemen en het maatschappelijk functioneren.[3] De studies toonden dat op verschillende momenten tijdens en na afloop van het trainingsprogramma angst, vermoeidheid en pijn verminderden [3, 13].
Steeds meer literatuur wijst op de unieke voordelen van avontuurlijke sporten (zoals kiteboarden) ten opzichte van het gunstige effect op fysieke gezondheid die traditionele sporten bieden. Avontuurlijke, of extreme sport, daagt de deelnemer uit op een unieke manier, waarbij men fysieke obstakels kan overwinnen door gebruik te maken van persoonlijke vaardigheden en competenties.[14] Deze ervaringen kunnen een positief effect hebben op psychologische gezondheid en welbevinden.[15, 17]
Deze avontuurlijke of extreme sporten zijn niet alleen toegankelijk voor waaghalzen. Onderzoek laat zien dat persoonlijkheidskenmerken minder vastliggen dan gedacht.[15] Deelnemen aan uitdagende activiteiten zou mentale weerbaarheid kunnen vergroten en bijdragen aan het ontwikkelen van meer veerkracht, waarbij veerkracht essentieel is om weerstand te bieden aan de impact van stressvolle gebeurtenissen.[18] Mentale weerbaarheid is ook gelinkt aan de ervaring van flow, dezelfde flow die vaak centraal staat in de beleving van buitensportactiviteiten.[19] Flow is in de basis de gemoedstoestand waarbij mensen zo opgaan in de activiteit waar ze mee bezig zijn, dat niets anders uitmaakt. De ervaring van flow brengt een aantal belangrijke mentale voordelen met zich mee.[20]
Tot slot is een bijkomend voordeel van avontuurlijke sporten dat ze meestal in de buitenlucht plaatsvinden. Het is bekend dat het ‘in de natuur zijn’ voordelen met zich meebrengt.[21] Een verklaring voor deze voordelen is de esthetische, spirituele en vernieuwende kwaliteiten van natuurlijke of onbekende omgevingen. Deze kwaliteiten bevorderen persoonlijke ontwikkeling, welbevinden en bevorderen het zelf- en omgevingsbewustzijn.[16, 22]
Kiteboarden is een avontuurlijke sport die ideaal is voor de omstandigheden in Nederland: prachtige stranden, genoeg wind en een grote keuze uit professionele kiteboarding-scholen bieden genoeg kansen om deze sport op te pakken en te genieten van een dagje aan het strand. De combinatie van de buitenlucht, de fysieke activiteit en de mentale uitdaging betekent dat het leren kiteboarden overlevers van kanker de kans biedt om hun kwaliteit van leven te verbeteren.
1 Aziz NM, Rowland JH. Trends and advances in cancer survivorship research: challenge and opportunity. Semin Radiat Oncol 2003;13:248–66.
doi:10.1016/S1053-4296(03)00024-9
2 https://www.iknl.nl/.
3 Mishra SI, Scherer RW, Geigle PM, et al. Exercise interventions on health-related quality of life for cancer survivors. Cochrane Database of Systematic Reviews 2012;8:6312–80.
doi:10.1002/14651858.CD007566.pub2
4 Rourke MT, Hobbie WL, Schwartz L, et al. Posttrauamatic stress disorder (PTSD) in young adult survivors of childhood cancer. Pediatr Blood Cancer 2007;49:177–82.
doi:10.1002/pbc.20942
5 Mock V. Fatigue management: evidence and guidelines for practice. Cancer 2001;92:1699–707.
6 Ahlberg K, Ekman T, Gaston-Johansson F, et al. Assessment and management of cancer-related fatigue in adults. Lancet 2003;362:640– 50.
doi:10.1016/S0140-6736(03)14186-4
7 Curt GA, Breitbart W, Cella D, et al. Impact of cancer-related fatigue on the lives of patients: new findings from the Fatigue Coalition. Oncologist 2000;5:353–60.
8 Flechtner H, Bottomley A. Fatigue assessment in cancer clinical trials. Expert Rev Pharmacoecon Outcomes Res 2002;2:67–76.
doi:10.1586/14737167.2.1.67
9 Morrow GR, Andrews PLR, Hickok JT, et al. Fatigue associated with cancer and its treatment. Support Care Cancer 2002;10:389–98.
doi:10.1007/s005200100293
10 Ahn S, Park B, Noh D, et al. Health-related quality of life in disease-free survivors of breast cancer with the general population. Annals of Oncology 2006;18:173–82. doi:10.1093/annonc/mdl333
11 Knols R, Aaronson NK, Uebelhart D, et al. Physical exercise in cancer patients during and after medical treatment: a systematic review of randomized and controlled clinical trials. J Clin Oncol 2005;23:3830–42.
doi:10.1200/JCO.2005.02.148
12 Montazeri A. Quality of life data as prognostic indicators of survival in cancer patients: an overview of the literature from 1982 to 2008. Health Qual Life Outcomes 2009;7:102.
doi:10.1186/1477-7525-7-102
13 Cramp F, Byron-Daniel J. Exercise for the management of cancer-related fatigue in adults. Cochrane Database Syst Rev 2012;11:CD006145.
doi:10.1002/14651858.CD006145.pub3
14 Deci EL, Ryan RM. The “What” and ‘Why’ of Goal Pursuits: Human Needs and the Self-Determination of Behavior. Psychological Inquiry 2000;11:227–68.
doi:10.1207/S15327965PLI1104_01
15 Clough P, Mackenzie SH, Mallabon L, et al. Adventurous Physical Activity Environments: A Mainstream Intervention for Mental Health. Sports Medicine 2016;46:963–8.
doi:10.1007/s40279-016-0503-3
16 Hattie J, Marsh HW, Neill JT, et al. Adventure Education and Outward Bound: Out-of-Class Experiences That Make a Lasting Difference. Review of Educational Research 1997;67:43. doi:10.2307/1170619
17 Willig C. A Phenomenological Investigation of the Experience of Taking Part in `Extreme Sports’. Journal of Health Psychology 2008;13:690–702.
doi:10.1177/1359105307082459
18 Ewert A, Yoshino A. The influence of short-term adventure-based experiences on levels of resilience. Journal of Adventure Education & Outdoor Learning 2011;11:35–50. doi:10.1080/14729679.2010.532986
19 Crust L, Swann C. The relationship between mental toughness and dispositional flow. European Journal of Sport Science 2013;13:215–20.
doi:10.1080/17461391.2011.635698
20 Mackenzie SH, Hodge K, Boyes M. Expanding the Flow Model in Adventure Activities: A Reversal Theory Perspective. Journal of Leisure Research 2011;43:519–44. doi:10.1080/00222216.2011.11950248
21 Brymer E, Schweitzer R. The search for freedom in extreme sports: A phenomenological exploration. Psychology of Sport & Exercise 2013;14:865–73.
doi:10.1016/j.psychsport.2013.07.004
22 Brymer E, Gray T. Developing an intimate ‘relationship’ with nature through extreme sports participation. Leisure/Loisir 2010;34:361–74.
doi:10.1080/14927713.2010.542888
Wij leren kankerpatiënten en hun naasten kitesurfen.
Meld je nu aan voor een beginners lespakket met je naaste.